Маркетинга жоспарлауға кірісуден бұрын тактикалық құралдарды, жоспарлаудың алдыңғы бөлімдері арқылы талқылау керек. Маркетинг-микс стратегиясы маркетингтің компоненттері бойынша бағдарламаға жетуге себепші болады. Тауарлар, бағалар, нақтылы шаралар өткізу туралы маркетингтік шешім қабылдау керек. Тауарлық саясаттың төңірегідегі ассортиментті кеңейту, жаңа тауар, саудалық марка, тауарлық таңбалардың иемденуге қатысты шешім, ораушы, сату алдындағы және сатылғаннан кейінгі қызмет көрсету, патент қорғаныштығы туралы шешімдер қабылдау керек. Жаңа өнімдер, ассортимент сызықтарын кеңейту, сапалық сипаттамаларды жақсарту немесе кейбіреулерінің шығарылымын тоқтату туралы стратегиялық шешімдер қабылданады.
Баға белгілеу. Баға белгілеу мақсатты баға белгілеу, өнімнің өзіндік құнын талдау, бәсекелестер және сұраныс бағалары, шығынсыздық нүктесін анықтау және сұраныстың бағалық икемділігі негізінде іске асады. Баға белгілеу төңірегідегі басты мақсат (бәсекелестік) төменгі, жоғары немесе паритетті бағаларды таңдау болып табылады. Бәсекелік бағалар тауарлардың төменгі дифференциациясы негізінде қабылданады. Жоғары бағалар өнімнің жоғары сапалығын көрсетеді. Сонымен бірге, ТӨЦ және жайғастыру бағалар деңгейіне ықпал етеді.
Өткізу. Тарату стратегияларының өндірістік тағайындаудың тауарлары үшін, сол сияқты тұтынушы тауары, сонымен бірге көрсетілетін қызметтер саласында өз айырмашылығы болады. Бұл тауар топтары бойынша сату арнасы, сауда нүктелерінің түрі, шоғырландыру аудандары, нарықты қамту дәрежелері анықталады. Мысалы, көрсетілетін қызметтер саланың кәсіпорындары жұмыс істейтін нарықтарға жаңа дүкендерді ашу үшін қажет бөлшек сауда бойынша қазіргі сату каналдарын қолдану арқылы маркетинг мақсаттарын шешуі керек. Делдалдар, олардың қаржылық мүмкіндіктері, жұмыс тәжірибесі талданады. Сауда персоналдарының функцияларын белу, мотивациялау және оқытуға кететін шығындарды жоспарлау.
Коммуникация қызметін жоспарлау. Мерчендайзинг, жарнамалық шаралардың жоспары, өткізу, PR, ынталандыру, дербес сату тағы да басқаларға коммуникациялық бағдарлама құрастырылады. Жарнаманы жоспарлау келесілерді қамтиды: мақсатты аудиторияны таңдау, мақсаттарды анықтау, жарнама құралдарын және стратегияларын анықтау, бюджет. Мақсатты нарықты орнықтыру жэне жарнамалық коммуникациялар туралы шешім қабылдау компанилның стратегиялық мақсатына сәйкес келеді.
Жарнаманың мақсаттары мәліметтілікпен және мақсатты нарықтың қатынасымен әрдайым хабардар болу керек. Мысалы, жарнаманың мақсаты -мақсатты нарық мәліметтілігін 20%-ға жоғарылатуға қол жеткізу. Мақсаттарды іске асыру жарнамалық агенттіктің таңдауын талап етеді, ол үшін олардың жарнамалық материалдарын талдау, өкілдермен интервью өткізу керек. Компанияның медиа жосапарлануы екі кезеңде іске асады: жоспарлау және іске асыру. Жоспарлауда әсердің нақтылы деңгейі бар әр түрлі медиа құралдарының комбинациялары жасалады. Іске асыру — бұл жарнамалық аудандар, нақты сақтаушылардың эфир уақытын сатып алуы және жарнаманы орналастыру. БАҚ, ортақ медиа жүктемесі, шығын, рейтинг, қамту және жиілікті мақсатты нарықты талдау керек. Рейтинг — бұл максатты аудиторияның бөлігі нақты медиа қатысушыларымен байланысқан.
Медиа жоспар үш негізгі элементтен тұрады.
- БАҚ-пен жұмыстың мақсаттары.
- БАҚ-пен қызметтің стратегиялары.
- Күнтізбелік жоспар және бюджет.
БАҚ-тағы мақсатты аудиторияны анықтауда мәліметтерді пайдалануға болады. Мысалы, кішкене жаялықша сатушы компания үшін негізгі мақсатты аудитория- 3-ке дейінгі жас шамасындағы балалар. Қосымшалар — әйелдер (жас шамасы 25 пен 45 аралығындағы). Нарық өсуіндегі халық тығыздығы, нарықтың өсу мүмкіндіктері, маусымдылық сияқты дәл осындай географиялық факторды есепке алу керек сияқты.
Медиа қызметінің стратегиясы — әр түрлі қүралдар және қолдануға керек сақтаушылар кешені, яғни журналдар, газеттер, тағы басқа БАҚ-тың өздігінен медиа тасушылары. Медиа аспаптарының жиыны арқылы бағдарламалардың түрлер, сайттарындағы мақсатты нарықты қамтуға жарнамалық хабарлаулардың нақты сақтаушыларын сипаттау, жарнамалық хабарламалар тарататын интернеттегі меншікті веб-сайт жарнамалық роликтердің ұзақтығы ашылып қосуға болады. Медиажоспар, күнтізбелік жоспар және жарнама бюджеті қарастырылады.
PR бағдарламасын жоспарлау тура жоспарлау сияқты мына кезеңдерді іске асырады: мақсатты аудиториямен анықталады, мақсаттар және БАҚ-пен байланысты стратегиялар өңделеді, қатынастың кілттері құрастырады, БАҚ-пен тиімді байланыс құралдары білінеді. Баспасөзге арналған жазбасы, жаңалықтың бюллетен жасау, бап, хабардың құралы, конференцияның баспасөз мәслихаты, интернет, брифингтер, интервью тағы басқалар өндірістіқ тағайындаудың тауарлары және тұтынушы тауарлары үшін мақсатты аудиторияға БАҚ таңдауда назар аудару керек. Бағдарламаны ынталандыру сандық мақсаттармен анықталады, іске асырудың талғаулы бағдарламалары өңделеді, шаралардың барлық шығындары есептеледі.
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:
Маркетинг: Оқулық/Жалпы редакциясын басқарған: Ә.Ә. Әбішев, В.В. Герасименко, С.А. Каленова. — Алматы: Экономика, 2014. — 616 б. Мәлімет оқулықтың 454-ші бетінен алынды.